Bạn có bao giờ tự hỏi não bộ của chúng ta có những bộ phận nào và chức năng của chúng là gì? Qua bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ giới thiệu cho bạn về Prefrontal cortex, một vùng của não bộ giúp cho con người chúng ta có thể ghi nhớ, xử lý cảm xúc hay điều khiển vận động của cơ thể.
Prefrontal cortex là gì?
Prefrontal cortex hay còn được gọi là Vùng vỏ não trước trán, được dùng để chỉ phần phía trước của não, rất quan trọng trong hành vi của con người như lập kế hoạch, ra quyết định và tự kiểm soát.
Prefrontal cortex được kết nối với nhiều phần khác của não và có khả năng gửi, nhận thông tin. Prefrontal cortex được chia thành:
- Medial prefrontal cortex – Phần vỏ não giữa trước trán: liên quan đến quá trình tự phản ánh, trí nhớ và xử lý cảm xúc. Nó cho phép con người bắt đầu một hoạt động khi đến lúc. Tổn thương ở khu vực này khiến con người trở nên thờ ơ và mất tập trung. Họ cũng có thể gặp khó khăn khi hành động một cách tự phát hoặc tập trung vào một nhiệm vụ nào đó
- Lateral prefrontal cortex – Phần vỏ não trước trán bên: liên quan đến quá trình xử lý cảm giác, điều khiển vận động , thực hiện kế hoạch và theo dõi hiệu suất. Vùng này giúp con người sắp xếp các hành động theo trình tự nhất định, chẳng hạn như việc làm theo một công thức. Chấn thương vùng này có thể cản trở khả năng chuyển đổi giữa các nhiệm vụ, ghi nhớ các hướng dẫn hoặc thích như với những thay đổi trong quy tắc.
- Orbital prefrontal cortex – Phần vỏ não trước trán ổ mắt: Giúp mọi người kiểm soát các xung động của mình và bỏ qua những thứ gây mất tập trung. Nó giúp họ kiểm soát những cảm xúc mạnh mẽ để tuân theo các quy tắc xã hội. Trong một trường hợp nổi tiếng, một người đàn ông tên Phineas Gage đã bị một thanh sắt thổi xuyên qua hộp sọ, làm tổn thương vùng này. Gage đã sống sót nhưng đã biểu hiện những thay đổi đáng kể về tính cách. Anh ta trở nên cáu kỉnh và liều lĩnh, ngày càng dễ có những câu chuyện cười thô lỗ không phù hợp. Nghiên cứu cho thấy những thay đổi như vậy là phổ biến khi vỏ não trước trán ổ mắt bị tổn thương.
Chức năng của Prefrontal cortex
Prefrontal cortex giúp mọi người đặt ra và đạt được mục tiêu. Prefrontal cortex nhận thông tin đầu vào từ nhiều vùng não để xử lý thông tin và thích ứng cho phù hợp. Ngoài ra, Prefrontal cortex góp phần vào các chức năng như:
- Tập trung sự chú ý của một người
- Dự đoán hậu quả của hành động của một người; dự đoán các sự kiện trong môi trường
- Kiểm soát xung lực; quản lý phản ứng cảm xúc
- Lập kế hoạch cho tương lai
- Phối hợp và điều chỉnh các hành vi phức tạp
- Điều chỉnh cảm xúc của bạn
- Đưa ra quyết định
- Giải quyết các vấn đề
- Đặt ra mục tiêu dài hạn
- Cân bằng giữa phần thưởng ngắn hạn với mục tiêu tương lai
- Thay đổi hành vi khi hoàn cảnh thay đổi
- Nhìn thấy và dự đoán hậu quả của hành vi của bạn
- Có khả năng xem xét nhiều luồng thông tin
- Có thể tập trung sự chú ý của bạn
Bệnh nhân bị tổn thương Prefrontal cortex có thể trải qua những phản ứng cảm xúc bị kìm nén, đây có thể là một yếu tố khác ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng ra quyết định của họ.
Sự phát triển của Prefrontal cortex
Não phát triển theo mô hình từ sau ra trước, và Prefrontal cortex là phần cuối cùng của não phát triển đầy đủ. Điều này không có nghĩa là trẻ em không có chức năng Prefrontal cortex. Thay vào đó, chúng không phát triển các kỹ năng ra quyết định và lập kế hoạch phức tạp mà người lớn có cho đến khi chúng lớn hơn.
Trong thời kỳ thanh thiếu niên, mạng lưới tế bào thần kinh của não phát triển nhiều khớp thần kinh hơn. Những kết nối này làm tăng sự giao tiếp giữa các phần của não và cho phép cá nhân học các kỹ năng phức tạp. Tuy nhiên, sự phát triển này có thể diễn ra không đồng đều.
Ví dụ, hầu hết trẻ 15 tuổi có thể đánh giá rủi ro giả định cũng như người lớn. Tuy nhiên, Prefrontal cortex của trẻ vị thành niên vẫn chưa phát triển nhiều kết nối với hệ thống limbic. Nói cách khác, phần não cung cấp khả năng tự kiểm soát không thể giao tiếp tốt với phần não kiểm soát phản ứng chiến đấu hoặc bỏ chạy. Do đó, cùng một trẻ 15 tuổi có thể hành động hấp tấp khi bị căng thẳng, ngay cả khi về mặt kỹ thuật.
Kinh nghiệm đóng vai trò trong sự phát triển của Prefrontal cortex. Thanh thiếu niên tiếp xúc với nhiều kích thích và thử thách khác nhau có thể “trưởng thành” nhanh hơn. Tuy nhiên, hầu hết các nhà thần kinh học đều đồng ý rằng vỏ não trước trán không phát triển đầy đủ cho đến khoảng 25 tuổi.